भारत हा कृषिप्रधान देश असून देशातील gramin avas yojna बहुसंख्य लोकसंख्या ग्रामीण भागात वास्तव्यास आहे. यातील अनेक कुटुंबांना अद्यापही पक्क्या घरांचा आधार नाही. ग्रामीण भागातील लोकांच्या निवाऱ्याच्या समस्यांवर मात करण्यासाठी भारत सरकारने ‘ग्रामीण आवास योजना’ (Pradhan Mantri Gramin Awas Yojana – PMGAY) लागू केली. या योजनेद्वारे गरीब आणि गरजू कुटुंबांना घर बांधण्यासाठी आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
ग्रामीण आवास योजनेचा उद्देश
ग्रामीण आवास योजना gramin avas yojna ही सामाजिक-आर्थिक सुधारणा घडवून आणण्यासाठीची एक महत्त्वाकांक्षी योजना आहे. यामध्ये मुख्यतः उद्दिष्टे अशी आहेत:
1. ग्रामीण भागातील गरजू कुटुंबांना राहण्यासाठी पक्की घरे उपलब्ध करून देणे.
2. स्वच्छ आणि सुरक्षित घरे बांधून लोकांचे जीवनमान उंचावणे.
3. महिला सबलीकरणाला चालना देणे, कारण घराचे मालकी हक्क महिलांच्या नावावर दिले जातात.
4. मृदु पर्यावरणीय दृष्टिकोन वापरून टिकाऊ घरे बांधणे.
ग्रामीण आवास योजनेची वैशिष्ट्ये
1. घराचे स्वरूप:
प्रत्येक घराचे किमान क्षेत्रफळ 25-30 चौरस मीटर असते.स्वच्छतागृह बांधणे अनिवार्य आहे.
2. आर्थिक सहाय्य:
मैदानी भागातील घर बांधण्यासाठी ₹1.20 लाख तर डोंगराळ आणि दुर्गम भागासाठी ₹1.30 लाख अनुदान दिले जाते.लाभार्थ्यांना मनरेगा योजनेअंतर्गत 90-95 दिवसांचा रोजगारही पुरवला जातो.
3. फायदेशीर टप्पे:
लाभार्थ्यांच्या खात्यावर थेट पैसे ट्रान्सफर केले जातात (Direct Benefit Transfer – DBT).काम पूर्ण होईपर्यंत रक्कम हप्त्यांमध्ये दिली जाते.
4. प्राधान्यक्रम:
गरीब कुटुंबे, विधवा, अनुसूचित जाती-जमाती आणि अपंग यांना प्राधान्य दिले जाते.लाभार्थ्यांची निवड सामाजिक-आर्थिक जात सर्वेक्षण (SECC) नुसार केली जाते.
पात्रता निकष
ग्रामीण आवास योजनेचा लाभ घेण्यासाठी खालील पात्रता निकष आवश्यक आहेत:
1. कुटुंबाच्या नावावर पक्के घर नसावे.
2. कुटुंबाची आर्थिक स्थिती कमकुवत असावी.
3. जे लोक प्रधानमंत्री आवास योजनेच्या यादीत नोंदणीकृत आहेत.
वाचा : शेतीसाठी होणारे ड्रोनचे फायदे,वापर आणि माहिती drones use for agricultural
अर्ज करण्याची प्रक्रिया
1. ऑनलाइन अर्ज:
लाभार्थी PMAY Gramin च्या अधिकृत वेबसाइट वर जाऊन अर्ज करू शकतात.आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करणे आवश्यक आहे.
2. कागदपत्रांची यादी:
आधार कार्डजमीनजुमल्याची कागदपत्रेबँक खाते तपशीलकुटुंबाचा उत्पन्नाचा दाखला.
3. स्थल सत्यापन:
अर्जाची पडताळणी सरकारी यंत्रणा करते.मंजुरीनंतर निधी लाभार्थ्याच्या खात्यावर वर्ग केला जातो.
ग्रामीण आवास योजनेचे फायदे
1. गृह सुरक्षा:
गरजू कुटुंबांना सुरक्षित निवारा मिळतो.
2. महिला सबलीकरण:
घरे मुख्यतः महिलांच्या नावावर नोंदवली जात असल्याने महिलांना हक्काचा अधिकार मिळतो.
3. ग्रामीण भागाचा विकास:टिकाऊ घरे बांधल्यामुळे ग्रामीण पायाभूत सुविधा सुधारतात.
4. उर्जा कार्यक्षम घरे:बांधकामामध्ये सौर उर्जा, हरित तंत्रज्ञान यांचा वापर केला जातो.
5. रोजगार निर्मिती:घर बांधकामामध्ये स्थानिक लोकांना रोजगार मिळतो.
वाचा : आता नवीन रेशन कार्ड काढा घरबसल्या मोबाईलवर | Ration Card Online maharastra
योजनेच्या यशोगाथा
ग्रामीण आवास योजनेमुळे लाखो कुटुंबांचे जीवनमान उंचावले आहे. उदाहरणार्थ, महाराष्ट्रातील आदिवासी भागांमध्ये महिलांच्या नावावर घरे नोंदवून त्यांना सन्मानपूर्वक जगण्याचा अधिकार दिला गेला. उत्तर प्रदेशातील काही गावांमध्ये शेकडो कुटुंबांना या योजनेअंतर्गत पक्की घरे मिळाली.